Danas stiže astronomska zima: 10 činjenica koje treba da znaš o najkraćem danu u godini

Današnji dan, 21. decembar je važan dan na celoj planeti, jer obeležava zimski solsticij odnosno najkraći dan u godini. Poznat i kao decembarski, hiemalni ili hibernalni solsticij, do ovog fenomena dolazi kada je jedan od polova Zemlje nagnut od sunca na maksimalnoj udaljenosti.

Ovo uzrokuje da današnji dan ima najkraći period dnevne svetlosti zbog udaljenosti od Sunca, kao i najdužu noć u godini. Zimski solsticij se obeležava jednom godišnje, 21. ili 22. decembra.

Tačan trenutak zimskog solsticija – kada je severni pol Zemlje usmeren direktno od Sunca, a Sunce je direktno iznad Južnog povratnika – dešava se u 15.59 po univerzalnom vremenu, odnosno u 16.59 sati prema našoj vremenskoj zoni.

10 činjenica o najkraćem danu u godini

1. Zimski i letnji solsticij
   Na severnoj hemisferi, decembarski solsticij je zimski solsticij i označava najkraći dan u godini. U isto vreme na južnoj hemisferi počinje letnji solsticij i najduži dan u godini, jer su ravnodnevice i solsticij suprotni na suprotnim stranama planete.
2. U tačno određeno vreme
   Većina ljudi ceo dan računa kao solsticij. Međutim, solsticij je zapravo u određenom trenutku dana – kada je Sunce tačno iznad Južnog povratnika.
3. Drugi solsticij u godini
   Solsticij se dešava dva puta godišnje – jednom oko 21. juna, pa ponovo oko 21. decembra. Na junski solsticij, Sunce je direktno iznad Severnog povratnika na severnoj hemisferi, dok u decembarskom solsticiju, Sunce sija direktno iznad Južnog povratnika na južnoj hemisferi.
4. Datum varira
   Decembarski solsticij se može dogoditi 20, 21, 22 ili 23. decembra, iako su 20. ili 23. decembra retki. Poslednji solsticij 23. decembra bio je 1903. godine i neće se ponoviti sve do 2303. godine.
5. Sunce “stoji u mestu”
   Termin solsticij potiče od latinske reči solstitium, što znači “Sunce miruje”. To je zato što na današnji dan Sunce dostiže svoju najjužniju poziciju gledano sa Zemlje. Čini se da Sunce mirno stoji na Južnom povratniku, a zatim preokreće svoj pravac.
6. Prvi dan astronomske zime
   Na severnoj hemisferi, astronomi i naučnici koriste decembarski solsticij kao početak zimske sezone, koja se završava na martovsku ravnodnevicu. Za meteorologe je, pak, zima počela pre tri nedelje 1. decembra.
7. Zemlja nije najudaljenija od Sunca
   Tokom zime, na severnoj hemisferi, Zemlja je zapravo najbliža Suncu. Različita godišnja doba nisu definisana time koliko je Zemlja udaljena od Sunca. Godišnja doba se javljaju zato što Zemlja kruži oko Sunca, sa nagibom od oko 23,4 stepeni. Stoga različite količine sunčeve svetlosti dopiru do severne i južne hemisfere, uzrokujući varijacije u temperaturama i vremenskim obrascima tokom cele godine. Zapravo, Zemlja je najbliža Suncu nekoliko nedelja nakon decembarskog solsticija.
8. Na dan solsticija Sunce ne zalazi najranije
   Većina mesta na severnoj hemisferi može da vidi svoj najraniji zalazak Sunca nekoliko dana pre solsticija i poslednji izlazak nekoliko dana posle solsticija. Ovo se dešava zbog razlike između načina na koji merimo vreme pomoću satova i vremena merenog sunčanim satom.
9. Više dnevnog svetla na severu
   Ako se nalazite na severnoj hemisferi, stopa povećanja dnevnog svetla zavisi od geografske širine vaše lokacije – na severnijim geografskim širinama videćete brzo povećanje dnevnog svetla u poređenju sa južnim geografskim širinama.
10. Slavi se širom sveta
    Mnoge kulture širom sveta održavaju praznike i slave praznike oko decembarskog solsticija.

Pročitaj i: Kako sneg može da nas greje i ko dizajnira pahulje

Foto: Denys Nevozhai on Unsplash