Priča počinje pre 19.000 godina. Žuta boja je jedna je od najstarijih boja koje se koriste u umetnosti. Najpre se koristila oker nijansa, jer je mogla lako da se dobije od prirodnih materijala i supstance nalik glini.
U pećini Lasko u Francuskoj možemo da vidimo sliku žutog konja u pećini iz 17.000 p.n.e. Kasnije smo žutu boju mogli da vidimo u antičkoj umetnosti širom svetu, takođe u oker nijansi. Drevni Egipćani i Rimljani su je obožavali, pretpostavlja se zbog toga što je žuta boja simbolizovala zlato.
After that we see yellow cropping up in ancient art across the world, again from ochre.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
The Ancient Egyptians loved it, probably because it was similar to and thus symbolised gold, and so did the Romans. pic.twitter.com/cspgxZl5HZ
U srednjem veku žuta boja je postala povezana sa Judom. Iako se to u Bibliji nikada ne pominje, Juda je često bio prikazan u žutim haljinama. Kao i u remek-delu italijanskog slikara Đota di Bondona.
Do 16. veka i doba renesanse, slikari oberučke prihvatili realnu perspektivu i dubinu u umetnosti, zajedno sa klasičnim temama. I tako je žuta boja oslobođena negativnih konotacija. Mnogo toga možemo da vidimo u Rafaelovoj slavnoj Atinskoj školi (1511).
By the time we arrive at the Renaissance proper, in the 16th century, painters had embraced real perspective and depth in art, along with classical themes.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
And so yellow was freed from its negative connotations. We see plenty of it in Raphael’s glorious School of Athens (1511): pic.twitter.com/O3uj6Y8rsn
Ali tokom renesanse postojala je netrpeljivost između slikara Firence i Rima sa jedne strane, koji su favorizovali oblik i kompoziciju, i slikara Venecije, koji su favorizovali boju. Tako možemo videti velikog venecijanskog slikara Ticijana (1490-1576) koji intenzivnije koristi žutu.
Ulazeći u 17. i 18. vek, žuta boja je počela da zauzima centralno mesto. Nikola Pusen, francuski slikar i potomak Ticijanove venecijanske škole boja, preuzeo je intenzivne i izražajnije boje, uključujući i žutu.
Moving into the 17th and 18th centuries, colour itself began to take centre stage.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
Nicolas Poussin (1594-1665), a descendent of Titian’s Venetian School of colour, took up the mantle of intense and expressive colours, including yellow. pic.twitter.com/e6T6jY1YiA
S druge strane, veliki Karavađo koristio je žutu na način na koji niko nije do tada: kao pravu sunčevu svetlost. Kroz intenzivan kjaroskuro (kontrast između svetlosti i senke) Karavađo je sebi dozvolio da koristi žutu moćnije nego ikada. To vidimo na primeru njegove čuvene slike Pozivanje svetog Mateja iz 1600. godine.
Kada govorimo o upotrebi boja, od renesanse sve do 18. veka, umetnici su prikazali svet realnim, onakvim kakav je zaista izgledao – bilo na idealizovan način ili kao u svakodnevnom životu. Jedan od primera je i Vermerova Mlekarica (1658) u žutoj odeći.
One thing you’ll notice about the use of colour from the Renaissance through to the 18th century is its realism.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
Artists depicted the world as it really appeared, whether in an idealised way or as in daily life. Like Vermeer’s Milkmaid (1658) with her yellow clothes: pic.twitter.com/7pWdfwrgdY
To se donekle promenilo početkom 19. veka, kada su romantičari poput Vilijama Tarnera gledali na emocije kao na pokretačku snagu umetnosti. Ovo je posebno ekstreman primer, ali možemo videti kako Tarner koristi boju mnogo ekspresivnije i manje „realistično“:
Ali ipak je Akademija lepih umetnosti u Parizu dominirala svetom umetnosti sredinom 19. veka. Bili su lojalni sledbenici visoke renesanse, Leonarda i Rafaela, koji su davali prioritet ljudskom obliku, kompoziciji i perspektivi. Kao u ovom Bugroovom delu.
And yet it was the Academy of Fine Arts in Paris dominated the art world in the mid 19th century.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
They were loyal followers of the High Renaissance, of Leonardo and Raphael, who prioritised the human form, composition, and perspective.
As in the work of Bouguereau: pic.twitter.com/y0SrrW2Mr6
Akademski slikari su imitirali visoku renesansu u svemu što su radili, uključujući i teme iz klasične i biblijske istorije. I, što je najvažnije, bili su studijski slikari kojima su modeli pozirali u pažljivom osvetljenju.
Kao reakcija na Akademiju došli su impresionisti, predvođeni Eduarom Maneom i Klodom Moneom, koji su shvatili da svet nije slikarski atelje. Napolju vidimo stvari drugačije, ispod neba, u promenljivoj svetlosti, i sa svim tim kretanjem…
In reaction to the Academy came the Impressionists, led by Edouard Manet and Claude Monet, who realised that the world doesn’t look like a painter’s studio.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
We see things differently outside, beneath the sky, in changing light, and with all that movement… pic.twitter.com/KznlLVBArT
To je podrazumevalo favorizovanje boje nad linijom, koju su impresionisti videli kao boljeg predstavnika stvarnosti. Povratak venecijansko-firentinskog razmimoilaženja u slikarstvu iz ranijih vekova. I, poput romantičara, videli su izražajnu moć boja. Uzmimo kao primer Moneovu plavu:
Impresionisti su takođe prihvatili nekonvencionalne uglove i scene iz običnog života, inspirisane prilivom japanskih grafika u Evropu. Kao što je voz koji staje na stanicu, daleko od biblijskih i klasičnih scena Akademije.
The Impressionists also embraced unconventional angles and scenes from ordinary life, inspired by the influx of Japanese prints into Europe.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
Such as a train pulling into a station, a far cry from the Biblical and Classical scenes of the Academy: pic.twitter.com/vlFUTQ3wpp
Stižemo do 1880-ih godina, kada je bivši student teologije, propovednik i školski učitelj po imenu Vinsent van Gog počeo da slika. Njegovi rani radovi su neprepoznatljivi i nisu ni nalik umetniku kojeg danas poznajemo i volimo. Gde su žive boje? Gde je žuta? Moramo da spomenemo Gogena.
Pol Gogen reagovao je na impresionizam tako što je sve napravio korak dalje. Dok su drugi prihvatili subjektivniji oblik realizma, Gogen je bezglavo zaronio u apstrakciju. I oslobodio je boju od sveta kako ga mi doživljavamo…
Paul Gaugin (1848-1903) reacted to Impressionism by taking everything one step further.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
They had embraced a more subective form of realism; Gaugin dived headlong into the abstract.
And he liberated colour from the world as we perceive it… pic.twitter.com/X6TrttSrno
Konkretno, Gogen je prihvatio neprirodno jarke boje. Takođe se odvojio od umetničkog establišmenta tako što se još više udaljio od linearne perspektive. Slikao je kvazi-apstraktne, umesto forme sa težinom i dubinom.
Vinsent van Gog upoznao je Pola Gogena u Parizu, čak su jedno vreme i živeli zajedno. Lekcija je savladana, kako iz pariskog impresionizma, tako i iz Gogena. Van Gog je prihvatio oslobođenje oblika i boja… i sada konačno vidimo onu poznatu živopisnost.
Vincent van Gogh met Gaugin in Paris, and they later lived together for a time.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
The lesson had been learned, both from Parisian Impressionism and Gaugin.
Van Gogh took their liberation of form and colour and ran with it… now we see that familiar vividity: pic.twitter.com/1fyVMyicMT
Ovde dolazimo do važne tačke. Sećamo se da je žuti oker, prirodna supstanca, dugo korišćena za pravljenje žute boje. Ali tehnološki razvoj u 19. veku doveo je do stvaranja pigmenata hroma i kadmijuma – bilo je moguće napraviti mnogo svetliju žutu.
Osvrnuvši se na dela impresionista i postimpresionista, možemo videti šta je uticalo na Van Goga da zaboravi kakve je boje svet zaista bio i da ga slika jednako intenzivno kao što je osećao da jeste.
And, remembering the work of the Impressionists and the Post-Impressionists who reacted to them, we can see what influenced van Gogh to forget what colour the world really was and to paint it just as intensely as he *felt* it to be. pic.twitter.com/NUM5KUlToN
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
To nam takođe govori zašto je Van Gog slikao, ne samo živopisnom žutom bojom, već i zašto njegova verzija stvarnosti nije „realistična“ u smislu da objekti ili mesta izgledaju onako kako bi mogli da izgledaju na fotografiji.
Ali ono što je važnije od bilo koje ove istorije umetnosti bili su um i srce Vinsenta van Goga.
„Sunce, svetlost koju u nedostatku bolje reči mogu nazvati samo žutom, jarko sumpor-žutom, bledo limunasto-zlatom. Kako je lepa žuta“, pisao je svojoj sestri 1888.
But what’s more important than any of this art history was Vincent van Gogh’s own mind and heart.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
As he wrote to his sister in 1888:
“The sun, a light that for lack of a better word I can only call yellow, bright sulfur yellow, pale lemon gold. How beautiful yellow is!” pic.twitter.com/a1nLViRF2K
Bio je to nadahnuti, anksiozni, uznemireni, sjajni genije koji je oslobodio žutu boju kao niko nikada pre ili posle njega. Bilo da dominira pogledom iz svoje sobe u bolnici u Arlu ili kao pozadina za portret.
Ili, u skladu sa njegovom takođe voljenom ljubičastom, stvara živopisno noćno nebo koje uopšte nije „realistično“, a ipak je dublje, realnije i izražajnije nego što bi bilo koja fotografija ikada mogla biti.
I to je, u toliko reči, razlog zašto je Van Gog voleo žuto.
Or, in harmony with his also-beloved purple, creating a vivid night sky which isn’t “realistic” at all, and yet which is more deeply real and expressive than any photograph could ever be.
— The Cultural Tutor (@culturaltutor) October 23, 2022
And that, in so many words, is why van Gogh loved yellow. pic.twitter.com/PPrL1QwV9z
Pročitaj i: Van Gog u trećoj dimenziji: „Zvezdana noć“ od 2316 lego kockica
Izvor i foto: The Cultural Tutor
